David Warsh, „Knowledge And The Wealth Of Nations”

W jaki sposób powstaje bogactwo? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie doprowadziło do narodzin ekonomii. Warsh, amerykański dziennikarz ekonomiczny w fascynujący sposób prowadzi przez historię myśli ekonomicznej i kolejnych odkryć, wyjaśniających tajemnice tworzenia bogactwa i możliwości rozwoju gospodarczego.

Zaczyna, jakżeby inaczej, od Adama Smitha i jego opisu podziału pracy jako mechanizmu wzrostu. Kończy na fundamentalnej pracy Paula Romera „Endogenous Technological Change” z października 1990 r., wyjaśniającej znaczenie wiedzy w zapewnieniu rozwoju.

Oczywiście, rola wiedzy i informacji była dobrze znana ekonomistom od dawna. Marks niezwykle dużą uwagę przywiązywał technologii. Niemniej jednak ekonomiści „klasyczni” upatrywali źródeł wartości w trzech czynnikach: ziemi, kapitale i pracy. To właśnie ten podział stał się dla Marksa podstawą dla podziału świata społecznego na klasy społeczne.

Romer zastąpił ten podział nowymi czynnikami produkcji, stwierdzając że gospodarkę napędzają: ludzie (kapitał ludzki, czyli wyposażenie jakie pracownicy mają w głowach), idee (wiedza) oraz rzeczy (czyli tradycyjne formy kapitału). Czynnik „idee” jest o tyle istotny, że ze względu na swój charakter (wiedza to dobro niekonkurencyjne, raz wyprodukowana nie ubywa) decduje o tym, że wbrew obawom klasycznych ekonomistów jak Ricardo i Malthus, nie ma obaw, że rozwój gospodarczy może się zatrzymać. Praca Romera, jedna z najczęściej cytowanych prac ekonomicznych powoli wchodzi do świadomości odpowiadających za gospodarkę polityków (doskonale rozumieją jej przesłanki Amerykanie, Skandynawowie, Koreańczycy). We wspomnianym w poprzedniej notce raporcie PARP o innowacyjności autorzy odnoszą się jeszcze do wcześniejszych, klasycznych już prac Roberta Solowa, Romer chyba jeszcze jest zbyt świeży. W każdym razie z badań Romera wyłania się świat, w którym nie ma już miejsca dla rewolucyjnych pomysłu Marksa, bo widać, że kapitalizm wcale nie musi załamać się pod ciężarem własnych sprzeczności.