Korupcja i kultura

Amerykańscy ekonomiści Raymond Fisman i Edward Miguel postanowili dokładniej zbadać kulturowe uwarunkowania korupcji. Jako ekonomiści, potrzebowali dobrych danych. Jednym ze źródeł są wyniki dorocznych analiz Transparency International, mierzące poziom korupcji na świecie. Uczeni postanowili dane o korupcji zestawić z zasobami zupełnie innego archiwum.

Otóż plagą policji Nowego Jorku są dyplomaci przybywający na sesje ONZ, łamiący przy okazji przepisy o ruchu drogowym. Policjanci pracowicie wypisują mandaty za złe parkowanie, które oczywiście nie robią wrażenia na korzystających z immunitetu dyplomatycznego gościach. Fisman i Miguel przeanalizowali archiwum policyjnych mandatów i okazało się, że liczba przewinień jest wprost proporcjonalna do poziomu korupcji w danym kraju. To znaczy, że dyplomata z kraju o niskiej korupcji nie łamie  prawa drogowego w Nowym Jorku, choć w zasadzie nic mu za to nie grozi. Przy okazji też okazało się, że bardziej krnąbrnymi kierowcami są goście z krajów, w których USA są nielubiane.

Jaki jednak wniosek odnośnie korupcji? Badacze twierdzą, że z ich analizy wynika jasno, że korupcja jest bardziej kwestią kultury i podtrzymywanych przez nią norm uczciwości, niż stosowanych środków prawnych. Jeśli mają rację, to powinni się tym badaniom uważnie przyjrzeć nasi politycy uważający, że problem polskiej korupcji rozwiąże superpolicja i zaostrzenie norm prawnych. Być może jednak uwaga, na pół żartobliwa, jaką wyraziłem we wpisie po powrocie z urlopu, że istnieje związek między czystością toalet a czystością rąk, dosłowną i przenośną, nie jest pozbawiona sensu.

Brytyjski tygodnik „The Economist” relacjonujący badania nie odmawia sobie uszczypliwości wobec sojusznika zza Atlantyku – okazuje się, że ambasada USA w Londynie przestała płacić opłaty za wjazd do centrum miasta. Nie dodają jednak, czy decyzja Amerykanów jest skutkiem korupcji w USA, czy też raczej amerykańskiej arogancji.