E-learning, cyfrowa przepaść i prawo Wilsona

Wczoraj w Krakowie, w Akademii Ekonomicznej konferencja „Rozwój e-edukacji w ekonomicznym szkolnictwie wyższym”, poświęcona generalnie różnym aspektom e-edukacji (Marcin Dąbrowski, organizator konferencji pisze:

Osoby zainteresowane tematyką konferencji zapraszam na stronę http://www.e-edukacja.net gdzie opublikowaliśmy wszystkie referaty a za kilka dni pojawią się też filmy wideo z poszczególnych wystąpień. Przy okazji zapraszam też na stronę dwumiesięcznika e-mentor (http://www.e-mentor.edu.pl) – bezpłatny dostęp do wszystkich artykułów.

W swoim wystąpieniu zwracałem uwagę na społeczny wymiar problemu, bo niewątpliwie kwestie techniczne związane z nauczaniem na odległość z wykorzystaniem nowych mediów są rozwiązywalne. Ciekawsze i długoterminowo istotniejsze jest pytanie o społeczeństwo, jego wartości i priorytety, w którym rozwiązania e-learningowe mają być stosowane.
E-learning i próby jego stosowana jest wyrazem przekonania o rosnącym znaczeniu wiedzy zarówno dla pomyślności jednostek, jak i całego społeczeństwa. A skoro to znaczenie rośnie, to proces tworzenia i dystrybucji wiedzy, z edukacją włącznie należy czynić jak najbardziej efektywnym. Narzędzie informatyczne, jeśli odpowiednio zastosowane sprzyjając efektywności w gospodarce, czemu więc nie i w edukacji.
Jest jednak inny problem – powszechnego dostępu do edukacji. E-learning może obniżyć bariery, jak również wykreować nowe. Wszak warunkiem korzystania z możliwości zdalnego nauczania jest dostęp do technologii, który jak analizuje Ernest J. Wilson z University of Maryland w znakomitej książce „The information revolution and developing countries” może być utrudniony wieloma barierami. Wymienia ich osiem:
– physical access
– financial access
– cognitive access
– design access
– content access
– production access
– institutional access
– political access
Nie wystarczy zapewnić fizyczny dostęp do infrastruktury, ważne są jeszcze koszty. Ale nawet niskie ceny dostępu nie spowodują wykorzystania Sieci, jeśli ludzie nie będę wiedzieć jak się technologią posługiwać. A jeśli się już nauczą, to usługi muszą być zaprojektowane dla ludzi (tu mała dygresja ilustrująca ten wątek: kto próbował kupować bilet na pociąg intercity przez Internet, te wie co to znaczy beznadziejnie zaprojektowany interfejs i usługa po to, żeby zniechęcić do korzystania).
W Polsce istnieją bariery w każdym z wymienionych aspektów dostępu, co oznacza że jesteśmy głęboko dotknięci problemem cyfrowego wykluczenia. Jak jednak przekonuje Wilson, nie jest to problem tylko tych, co są wykluczeni. Wilson sformułował”prawo Wilsona” mówiące, że społeczny koszt wykluczenia rośnie proporcjonalnie do intensywności wykorzystania Sieci przez włączonych do niej. Innymi słowy, im większa cyfrowa luka tym więcej płacimy za nią jako całe społeczeństwo. Dlatego problem cyfrowej luki nie jest problemem technicznym, ale kluczowym zagadnieniem polityczno-społecznym. Zrodzumiał to np. Wietnam, błyskawicznie goniący świat. Czas byśmy zrozumieli to w Polsce.