Ziarno, czyli Szwajcaria w Polsce

Wczoraj miałem okazję zajechać do Stowarzyszenia Ziarno, którym kieruje Ewa Smuk-Stratenwerth. Razem z mężem, Peterem (na zdjęciu stoją przy chlebowym piecu) mieszkają w Grzybowie, wsi leżącej na szlaku łączącym Sochaczew z Płockiem. Peter, Szwajcar zajmuje się rolnictwem ekologicznym, Ewa rządzi stowarzyszeniem zajmującym się edukacją ekologiczną, animacją kulturalną i wieloma innymi pożytecznymi sprawami.

Powodem mojej wczorajszej wizyty było seminarium „Bioróżnorodność w krajobrazie rolniczym”, a dyskusja poszła głównie w kierunku zagrożeń, jakie dla krajobrazu i bioróżnorodności niosą nowoczesne, przemysłowe formy uprawiania ziemi, zwłaszcza uprawy modyfikowane genetycznie. Polska, ze względu na swe rolnicze „zacofanie” jest ciągle jeszcze ostoją bioróżnorodności i ma duże szanse, na rozwój coraz modniejszych na Zachodzie (a także i w Polsce) upraw ekologicznych. Pod warunkiem wszak, że dopilnujemy by nasze hodowle spełniały odpowiednie normy, które łatwo przekroczyć, na skutek np. zanieczyszczenia organizmami zmodyfikowanymi genetycznie.

W istocie więc debata o tym, czy Polska ma być obszarem wolnym od GMO, czy ma też dopuszczać (na całym lub częściowo) obszarze takie uprawy nie sprowadza się wyłącznie do kwestii, czy GMO są bezpieczne, czy nie. Wbrew temu, co twierdzi wielu profesorów biologii, opór przed GMO nie jest wyrazem zacofania, lecz obroną pewnych form gospodarowania, które mają, jeśli mierzyć choćby tylko zainteresowaniem rynku, coraz większy sens. Wprowadzanie GMO tylko dlatego, że są bardziej „nowoczesne” z punktu widzenia polskiego rolnictwa ma mały sens, skoro możemy wykorzystać w konkurencji rentę opóźnienia.

Niestety, dyskusja o GMO jest w Polsce starciem różnych fundamentalizmów. Z jednej strony oświeceniowy fundamentalizm wielu naukowców, z drugiej fundamentalizm ekologiczny, który wczoraj zademonstrował Paweł Połanecki z Koalicji Polska wolna od GMO. Wystąpienie Połaneckiego było mieszanką argumentów rzeczowych, wskazujących na liczne wątpliwości związane z GMO. Argumenty te podane jednak zostały w gęstym sosie demagogii, z odsądzaniem od czci i wiary strony przeciwnej (kto popiera GMO musi być na usługach przemysłu biotechno, bo wszyscy uczciwi wiedzą, że GMO jest złe).

Takie podejście jest dalekie od idei „polityki natury”, która przedstawiałem w swoim wystąpieniu, próbując pokazać że w złożonym świecie nikt nie ma prawa do przekonania, że posiadaa prawdę, bo nikt nie ma dostępu do pełnej wiedzy. Stąd problemy ekologiczne są w istocie problemami politycznymi, które trzeba rozstrzygać na drodze otwartej debaty. Warunkiem jej sukcesu jest opuszczenie okopów własnego fundamentalizmu, uznanie że adwersarz ma inny pogląd wynikający z dobrych intencji, a nie z korupcji, etc.

Cieszę się, że Ewa ze swoim Ziarnem tworzy bardzo podatny grunt dla „polityki natury” i szerzej, dla otwartego dialogu. A poza tym, pieką z mężem doskonały chleb!