Świat kobiet, czyli nowa ekonomika małżeństwa (badania Pew)

Żegnaj, macho! To wnioski jakie można wyczytać w ogłoszonym wczoraj raporcie amerykańskiego Pew Research Center zatytułowanym „New Economics of Marriage”. O zmianach w strukturze i roli rodziny, zwłaszcza w krajach rozwiniętych mówi się od dawna. Jedną z głównych przyczyn tych zmian jest ekonomiczna emancypacja kobiet – w tradycyjnym modelu małżeństwo było formą ekonomicznej ochrony kobiety. W ciągu ostatniego ćwierćwiecza sytuacja jednak radykalnie się zmieniła (o niektórych z tych zmian już pisałem w „Antymatriksie”). Przekształcenia gospodarki i postindustrializacja wykreowały olbrzymi rynek usług, z dużą liczbą niskopłatnych miejsc pracy. Wiele z nich szybko zajęły bezczynne wcześniej kobiety.

Szybko jednak okazało się, że sama praca o niskiej jakości (i płacy) nie wystarczy, kobiety szybko zrozumiały na czym polega przewaga konkurencyjna w gospodarce opartej na wiedzy i zaczęły się kształcić. Jak już pisałem, blisko 60 proc. dyplomów studiów wyższych w krajach rozwiniętych zdobywają kobiety. Pew Resarch zbadał, jak to wszystko przekłada się na kondycję amerykańskiej rodziny. Okazuje się, że już w 22 proc. rodzin kobiety zarabiają więcej niż mężczyźni (w 1970 ten odsetek stanowił zaledwie 4 proc.). Jednocześnie szybko przybywa rodzin, w których kobiety dominują pod względem wykształcenia: w 28 proc. przeważa wykształcenie kobiet, tylko w 19 proc. mężczyzn (w 1970 r. proporcje były odwrotne).

Wyniki te należy analizować w kontekście oraz też patrząc na trendy na rynku pracy. Kontekst jest taki, że kobiety, nie tylko w USA (New York Times opublikował ostatnio na ten temat serię artykułów) mają coraz większe kłopoty ze znalezieniem odpowiednich partnerów. Jak pisze NYT, umawiając się na randkę nie patrzą już na wielkość mięśni i grubość portfela, tylko pytają o kartę biblioteczną. Nie znajdując ich, decydują się często na życie single’a, z czym sobie podobno radzą lepiej, niż mężczyźni. Rośnie więc liczba sfrustrowanych loserów, którym dodatkowo przyłożył ostatni kryzys (jak pisałem, to głównie mężczyźni w krajach rozwiniętych tracili pracę). Amerykańscy socjologowie obawiają się, że tak szybka zmiana ról genderowych może doprowadzić do buntu mężczyzn, choć głębokość przemian jest tak duża, że żaden bunt niewiele pomoże.

W Polsce sytuacja jest nieco odmienna, bo o ile rzeczywiście obserwujemy podobne trendy jak w innych krajach rozwiniętych, to jednak kryzys uruchomił ujawnione już kilka lat temu w World Value Survey utrwalone w kulturze wartości, z których jedna mówi, że praca w pierwszej kolejności należy się mężczyznom. Dlatego m.in. w Polsce pracę traciło więcej kobiet niż mężczyzn (oczywiście, przy okazji też znaczenie miała zacofana struktura polskiej gospodarki, bardziej ciągle potrzebująca mięśni, niż mózgów). Jeśli jednak chodzi o przemiany ról w rodzinach, to oczywiście Polska jest wdzięcznym polem badań, bo po upadku wielkiego przemysłu pojawił się problem ze sfrustrowanymi górnikami na wcześniejszych emeryturach, żyjących wraz z rodzinami na utrzymaniu kobiet pracujących często za granicą, by związać koniec z końcem. Nie znam dokładnych, jakby ktoś z Czytelników znał, będę wdzięczny.