Siedem dźwigni Boniego: program czy testament?

Nowy rząd w zasadzie znamy, duży rozrzut – od osobistości do osobliwości, jutro po expose przekonamy się, co ów rząd ma zamiar robić. Czekając na wystąpienie premiera z uwagą przeczytałem we wczorajszej „Gazecie” tekst Michała Boniego „Jak przyspieszyć rozwój Polski”. Swoją wizję rozwoju Boni opiera na siedmiu dźwigniach. Zaczyna od integracji europejskiej, wskazując na konieczność budowy unii politycznej zanim zacznie się budować inne paneuropejskie instytucji dotyczące kwestii fiskalnych, etc. Słuszne, problem w tym, że w zasadzie jedyne co Polska może zrobić, to nie przeszkadzać, projekty polityczne dotyczące przyszłości UE powstają gdzie indziej, gdzie kryje się realne źródło siły. Musimy jeszcze trochę się postarać.

Dźwignia kolejna, alokacja, czyli sposób wydawania środków publicznych i poziom równowagi między transferami społecznymi a wydatkami rozwojowymi, oraz w kontekście kryzysu finansowego w UE, sposobu oszczędzania. Słuszna teza, że nie ma sensu oszczędzanie kosztem wydatków rozwojowych.

Dalej, trzecia dźwignia – innowacja. Kilka trafnych spostrzeżeń: sam wzrost nakładów na B+R nie wystarczy, postawy proinnowacyjne trzeba budować od przedszkola. A tak czy inaczej innowacyjności nie będzie, jak nie będzie na nią popytu. Z tym zaś słodko nie jest:

Należy również przeciwdziałać marazmowi innowacyjnemu przedsiębiorców. Polscy przedsiębiorcy są bardzo mało innowacyjni i w związku z tym trzeba spytać, czy nie mamy do czynienia z regresem polskiej przedsiębiorczości, która odniosła tak wielki sukces w okresie transformacji. Dzisiaj powinniśmy tak przestawić impulsy, które płyną do świata biznesu, by mocniej kreowały innowacyjność.

Nieźle, przyszły minister cyfryzacji rozkręca się. Czwarta więc dźwignia – aspiracja, czyli tym razem twierdzenie, że o przyszłości i rozwoju zadecyduje siła i struktura popytu konsumpcyjnego obecnego młodego pokolenia. Siła tego popytu będzie z kolei zależeć będzie od tego, czy powstaną miejsca pracy i czy poradzimy sobie z problemem demograficznym.

Potem idzie cyfryzacja, metropolizacja i partycypacja. Fajny tekst, mam jednak problem z tak nakreśloną wizją rozwoju. Podobny problem, jak z innymi opracowaniami firmowanymi przez Michała Boniego. Próbują łączyć one wizję z wewnętrzną, polską realnością polityczną. Niestety, w efekcie odwołują się do recept, które już przynajmniej w części straciły aktualność i nawet poddawane są krytyce.

Przykład dźwigni metropolizacji: w zasadzie słuszne spostrzeżenie, że metropolie są ośrodkami rozwoju. Problem w tym, że dziś coraz głośniej w USA, Wielkiej Brytanii, a nawet Niemczech mówi się o konieczności neoindustrializacji. Metropolie są silne tak długo ze swymi usługami i przemysłami kreatywnymi, jak długo mogą czerpać soki z „bazy” realnej gospodarki. Świetny tekst na ten temat publikuje dzisiejszy „Guardian” pokazując fiasko utopii „knowledge economy”. W tym kontekście Michał Boni, jak sam przyznaje w konkretnym odwołaniu, jest na etapie Richarda Floridy. Model neoindustrializacji nie dyskwalifikuje myślenia o metropoliach, lecz pokazuje nową szansę dla mniejszych ośrodków, które mogą być nowymi centrami gospodarki realnej.

Z brytyjskich choćby analiz wynika, że tylko właśnie neoindustrializacja daje szansę na tworzenie miejsce pracy (jakże ważny cel strategii rozwojowe Boniego), bo usługi nie są w stanie wygenerować takiej liczby miejsc pracy, a większość tych które powstają jest słabo płatna (o tym to nawet Florida pisze, przy okazji podziękowania dla niestrudzonych komentatorów za ciekawe tropy). Podsumowując, jeśli rację mają Brytyjczycy, Niemcy, Francuzi, Amerykanie, to wizja rozwojowa Michała Boniego w istotnej swej części odwołuje się do nieaktualnego już paradygmatu. Inne jej części odwołujące się do choćby dźwigni aspiracji, partycypacji, innowacji, integracji, cyfryzacji nie tracą przez to wartości. Pytanie tylko, czy nowy-stary rząd Donalda Tuska będzie miał wolę tę wizję (przełożoną na gotowe już strategie) realizować? Czy tekst Michała Boniego jest programem dla rządu, czy testamentem superministra odchodzącego na inne stanowisko?