Bunt Sieci. Czy Bendyk „pieprzy”? Recenzja Karola Zamojskiego

Publikuję kolejną recenzję „Buntu Sieci” autorstwa Karola Zamojskiego, filozofa kultury, twórcy Pracowni Kultury Współczesnej. Tytułowe „pieprzenie” odnosi się do ważnego fragmentu książki, w którym interpretuję polski dyskurs publiczny odwołując się do kapitalnego eseju Harry’ego G. Frankfurta „On Bullshit” .

Bunt Sieci otwiera kilkanaście, z grubsza rzecz ujmując, obszarów, z których każdy domaga się dalszej, wytężonej pracy. Najpierw o kilku  z nich, a potem o tej pracy.
1. Zrozumieć politykę.
Jest jakaś radość w tezie, ze politycy, wmawiając nam, ze cały czas od nich coś zależy, „pieprzą”. Otóż zależność naszych indywidualnych, ale też grupowych, losów, jest zależna wyłącznie, jak dowodzi Bendyk, od naszej własnej bierności. Technokratyczna siła władzy politycznej, wyrażana zawłaszczaniem przestrzeni publicznej w każdym jej fragmencie przez struktury partyjne, jest wyłącznie funkcją naszej obywatelskiej bierności. Diagnozę stawia zaś autor w sposób tak dostępny rozmaitym kompetencjom językowym, ze już nie będzie można powiedzieć, ze nie wiedziałem, bo nie rozumiałem. Ci co po Buncie Sieci nadal pozostaną w swoich strefach prywatnych i tam będą realizować swoją obywatelską aktywność, nie znajdą żadnego usprawiedliwienia. Konsekwencje pokazane aż nadto precyzyjnie.
2. Zrozumieć siebie
„Pokawałkowane JA” jest figurą, która wprowadza w zupełnie nowy plan rozumienia dotychczasowe fragmenty ponowoczesnych, dekonstruktywnych, płynno-narracyjnych opowieści o tożsamości człowieka we współczesnym świecie. Opowieści, co ważne w tym kontekście, oferowanych prawie wyłącznie widowni akademickiej. Bendyk, opowiadając doświadczenia ostatnich tygodni, zestawiając je z refleksjami nad przemianami komunikacyjnymi człowieka, rzuca wyzwanie „katedrom”. Wyzwanie niebanalne: pokazuje jak można uprawiać hermeneutykę budując propozycje obrazów JA uwarunkowane faktycznymi, a nie wyimaginowanymi, zakorzenieniami w doświadczeniach. I znowu mamy przeświadczenie, ze Bendyk nie „pieprzy”.
3. Zrozumieć wiedzę
I trzecim planem, który otwiera się w lekturze Buntu Sieci, jest próba redefinicji „wiedzy”. Oczywistym już dzisiaj rozumieniem, jest przekonanie, ze wiedza ma znacznie więcej źródeł, niż wmawiają nam funkcjonariusze nauki. Rozumiemy tez, ze wiedza stosowana może podlegać, w procesie jej tworzenia, mniejszym rygorom metodologicznym. Tyle, ze to rozumienie nie jest rozumieniem. Bowiem, jak przekonująco ustalił już Gadamer: zrozumieć znaczy użyć. A kiedy przechodzimy do nowej praktyki budowania wiedzy, rodzą się upiory wysokich katedr, mówiące, ze nasze mniemania, choćby i miasto całe – wszyscy jego mieszkańcy – wzięło udział w procesie wspólnego definiowania przestrzeni publicznej, pozostaną mniemaniami. Z tą perspektywą, folwarczno-wasalną Bendyk rozprawie się zgrabnie i znów w języku, któremu chyba nikt nie może powiedzieć: a ja nie rozumiem.
I CO TERAZ Z TYM ZROBIĆ?

Pozostaje, gdybyśmy chcieli zatem pytać o przestrzeń możliwego działania wyznaczoną przez przestrzeń możliwego rozumienia, uchwycenie wskazówek dotyczących budowania/poszukiwania pól i sposobów zaangażowania w odbudowę tego co wspólne. I tutaj autor wielokrotnie będzie powtarzał, że nie da się  wskazać, jednoznacznie i centralistycznie, gdzie mamy się stawić celem wykonania czynu społecznego. Każdego bowiem indywidualne kompetencje podpowiedzą mu inne miejsce. Ważne jest zaś, aby we wszystkich możliwych miejscach tego czynu mieć wolny dostęp do możliwości komunikacji, tak by suma (choć czy na pewno metafora statystyczna jest tu na miejscu?) naszych narzędzi wytworzyła nowy plan komunikacyjny, zamykający w archiwum opowieści starego świata. I tak już tylko skrótem, ze środka innej wrażliwości i kompetencji: chodzi Bendykowi żeby nie „pieprzyc”, to jakoś się ułoży.
Dostaliśmy kawał wstępu do solidnej teorii, która jak wiemy, jest koniecznym warunkiem dobrej praktyki. Bo chodzi o to, żeby świat zrozumieć i zmienić, a nie tylko zrozumieć.