Kultura na Kongresie Regionów w Świdnicy

Miękka siła. Kultura jako czynnik rozwoju… przez ObserwatoriumKultury

Kongres Regionów w Świdnicy  wyrósł na ważną imprezę gromadzącą osoby zainteresowane sprawami publicznymi na poziomie lokalnym i regionalnym. Do pięknego, dolnośląskiego miasta zjeżdżają prezydenci miast, za nimi ciągną przedsiębiorcy i firmy – wszak większość nakładów inwestycyjnych w Polsce, zarówno w twardą infrastrukturę, jak i czynniki „miękkie”, czyli kulturę realizowanych jest przez samorządy. Nie da się Polski zrozumieć nie rozumiejąc, co się dzieje w polskich miastach i gminach.

To właśnie przekonanie spowodowało, że we współpracy z Narodowym Centrum Kultury zorganizowałem w Świdnicy panel dyskusyjny „Miękka siła. Kultura jako czynnik rozwoju regionalnego i lokalnego”. Jego uczestnicy: Rafał Bruski, prezydent Bydgoszczy, profesorowie Jerzy Hausner i Marek S. Szczepański oraz Krzysztof Dudek, dyrektor NCK mieli zmierzyć się z problemem:

Czas prostych recept na rozwój dobiegł końca. Ciągle trzeba inwestować w infrastrukturę. Cóż jednak po najwspanialszych obiektach i instalacjach, jeśli zabraknie środków na ich utrzymanie? Dlatego równolegle trzeba inwestować w czynniki, które zapewnią trwały rozwój. Jednym z nich, coraz ważniejszym, jest kultura.
Jej waga rośnie, bo w wyniku cywilizacyjnych przemian kultura stała się podstawowym zasobem, z którego jednostki i całe społeczności czerpią, by budować swoją tożsamość i podmiotowość. Bez tego zaś trudno sobie wyobrazić jakiekolwiek działanie, również aktywność gospodarczą. Wiedział już o tym twórca nowoczesnej ekonomii, Adam Smith.
Również w Polsce, odkrywając kapitalizm na nowo przekonujemy się, że wiele barier hamujących rozwojową dynamikę ma swe źródło w kulturze. Duch przedsiębiorczości, kreatywność i innowacyjność, akceptacja ryzyka, zdolność do współpracy zależą w dużej mierze od kompetencji kulturowych.
Czy polskie miasta powinny więc zamiast stadionów budować muzea, a samorządy zamiast w drogi powinny więcej łożyć w biblioteki? Przecież i tak publiczne nakłady na kulturę w 80% pochodzą z budżetów samorządowych. To prawda, chodzi jednak nie tylko o pieniądze, lecz również o zmianę myślenia. Starania o tytuł Europejskiej Stolic Kultury pokazały, że taka zmiana jest możliwa. Kultura wyzwoliła obywatelską aktywność, stając się tematem i jednocześnie pretekstem do społecznej debaty o przestrzeni publicznej, dobru wspólnym, jakości życia i celach rozwoju. Skuteczna regionalna i lokalna polityka rozwojowa jest dziś niemożliwa bez nowoczesnej  polityki kulturalnej. Czyli jakiej?

Nie będę relacjonował dyskusji, którą można obejrzeć w dokumentacji wideo. Kilka jedynie uwag. Niezwykle ucieszyła mnie zmiana języka – prosty ekonomizm z książek Richarda Floridy mamy już za sobą. Powoli też wygasa już przekonania, że gminna kultura to sfera promocji i  festynów mających zaspokajać ludyczne potrzeby wyborców i sławić imię mecenasów-lokalnych polityków z publicznej kasy finansujących kulturalne odpusty.

Uczymy się własnego, oryginalnego języka mówienia o kulturze rozwoju, którym z podobną biegłością posługują się zarówno przedstawiciele świata nauki, jak i polityki. To prawda, że Bydgoszcz jest ciągle na polskiej mapie wyjątkiem, warto jednak posłuchać Rafała Bruskiego i jego argumentów, dlaczego zdecydował się na liczne eksperymenty i innowacje w zarządzaniu kulturą. Widać wyraźnie, że nie chodzi jedynie o kulturę i o to, „by mieć spokój” z dziedziną, na której Bruski, jak sam szczerze przyznaje, się nie zna. Kultura to także przestrzeń ćwiczenia nowych form zarządzania przestrzenią miejską, które można stosować w innych niż kultura obszarach.
Druga część relacji wideo:

Miękka siła. Kultura jako czynnik rozwoju… przez ObserwatoriumKultury