Droga do Rio, 20+

Dwie dekady, jakie upłynęły od  Szczytu Ziemi w Rio w 1992 r. są najlepszą ilustracją tez z wcześniejszych wpisów – trudno rozwiązać globalne problemy poprze globalne porozumienie między państwami. Katalog wyzwań nie zmienił się, tylko w większości tematów pogorszyła się sytuacja. Cały czas żyjemy w stanie ekologicznego „overshooting” – przestrzelenia.

Przestrzelenie to polega na nadmiernym korzystaniu z „usług środowiskowych”, czyli eksploatacji zasobów naturalnych bez uwzględniania ich eksploatacji w rachunku ekonomicznym. Te tzw. koszty zewnętrzne, jak podaje „Nature” z 7 czerwca, szacuje się na 2,15 biliona dolarów rocznie (3,15% światowego PKB). Do tego dokładają się subsydia zachęcające do nieefektywnego wykorzystania zasobów: 600 miliardów rocznie do sektora paliw kopalnych, 300 mld do rolnictwa.

Jakie mogą być konsekwencje? Jednym z filarów rozpoczynającego się w tym tygodniu szczytu ONZ w Rio de Janeiro, Rio 20+ ma być koncepcja „planetary boundaries„, granic planetarnych, czyli bezpiecznych granic wykorzystania ekosystemu w dziewięciu wymiarach (klimat, kwasowość oceanów, itp.). Koncepcja granic została ogłoszona w 2009 r. w magazynie „Nature”. Jej autorzy przekonują, że przekroczenie granic (a w niektórych wymiarach kroczymy już na blisko granicy ryzyka) może uruchomić nieodwracalne procesy zmiany parametrów globalnego ekosystemu (tu polski opis koncepcji w „Zielonych Wiadomościach”).

Założenia koncepcji „planetary boundaries” analizuje opublikowany niedawno raport Breakthrough Institute.  Jego autorzy kwestionują niektóre tezy  raportu z 2009, nie kwestionują tezy podstawowej – żyjemy w Antropocenie, epoce w której człowiek zyskał zdolność oddziaływania na stan światowego ekosystemu. Od słynnego raportu „Limiths to Growth” z 1972 r. wiemy, że ekosystem ten jest systemem złożonym i ciągle daleko nam od pełnego jego zrozumienia. Niezbędne są więc badania wyjaśniające sprzężenia systemowe na poziomie lokalnym i globalnym, by w oparciu o tę wiedzę można było podejmować bardziej racjonalne decyzje polityczne.

Niestety, jak zauważa „Nature”, widać coraz większy rozziew między polityką, a nauką. Dlatego perspektywy dla konferencji Rio 20+ nie są najciekawsze, Jorgen Randers, współautor „Limits to Growth” i autor nowego opracowania „2052: A Global Forecast fo the Next Forty Years” nie kryje swojego sceptycyzmu, przekonany że musimy dojść jeszcze bardziej do granicy piekła, żeby zrozumieć zagrożenie. Dobrą ilustracją raport w ostatnim „The Economist” o topnieniu Arktyki.