Londyn, New Directions from China

Dawno nie byłem w Londynie, choć to pewno jeden z bardziej popularnych w tej chwili celów podróżowania dla Polaków. Miasto dzielnie sobie radzi z inwazją znad Wisły skutecznie absorbując energię młodej emigracji. Choć puszki po żywcu w dłoniach ulicznych żulików wyglądają dość dziwnie.

Głównym celem wyjazdu była konferencja „Human Face of Big Data”, o czym oddzielnie. W wolnym czasie skorzystałem z okazji, żeby nadrobić zaległości kulturalne. Zacząłem tradycyjnie, od Tate Britain, gdzie trwa wielka wystawa sztuki Pre-Rafaelitów (Pre-Raphaelites. Victorian Avant-garde). Szczęśliwie dobrze opisane dzieła pozwalają lepiej wniknąć w ten niezwykły projekt, kiedy artyści postanowili zmierzyć się z szybko zmieniającym za sprawą rewolucji przemysłowej światem i dopasować do tej zmiany środki wyrazu. Bardziej jednak, niż analiza krytyczna interesowało mnie po prostu zobaczenie oryginałów „Ofelii” Jona Everetta Millais i innych magicznych płócien znanych z albumowych reprodukcji. Na dodatek, już zupełnie gratis można sobie w Tate pooglądać Turnera, więc przyjemność podwójna.

Londyn jednak metropolia, więc kusi kolejnymi atrakcjami. Tate Modern zachęca do obejrzenia wystawy Edvarda Muncha (Edvard Munch: The Modern Eye). „Krzyku” nie było, sprzedał się w maju za blisko 120 mln dolarów, nie zabrakło jednak innych płócien, a także fotografii i szkiców. Wszystko tak zaaranżowanie, by wgryźć się w samego Muncha i poczuć, jak narastało w nim przeczucie zbliżającej się katastrofy.

Największą frajdę sprawiła mi jednak wystawa „Art for Change: New Directions from China” w Hayward Gallery w Southbank Centre. Co prawda bez Ai Weiwei, ale z pracami innych współczesnych chińskich artystów. Ci, podobnie jak Pre-Rafaelici sto lat temu muszą zmierzyć się z własną rewolucją przemysłową. Wystawę otwiera projekt MadeIn Company „Revolution Castings”. Artyści zapraszają widzów, by przynosili kamienie, jakimi rzucano w siły policyjne podczas demonstracji – wprawione na miejscu w betonowe bloczki stają się obiektami sztuki i jednocześnie ulegają pacyfikacji.

Dużo świeżych pomysłów i główne pytanie: na ile chińska sztuka współczesna jest oryginalna, a na ile wyrazem kulturowej autokolonizacji przez artystów, których większość nabierała biegłości w artystycznym rzemiośle pod wpływem inspiracji z Zachodu? Na ile dla widza zachodniego wystawy taka, jak w Londynie to tylko wyraz egzotyki, a na ile ekspresja bardziej uniwersalnego komunikatu?

Odpowiedzi szukam czytając bardzo dobry katalog z wystawy i rozmowę-rzekę z Ai Weiwei „Ai Weiwei Speaks” przeprowadzoną przez Hansa Ulricha Obrista. Cóż po takiej dawce wrażeń pozostałe funty zostawiłem w pubach, testując klimat lokali i smak true real ale. Też się nie zawiodłem. Urok Londynu polega na tym, że choć jest wielką metropolią, przypomina jednak federację małych miasteczek, z pubami integrującymi lokalne społeczności, gdzie wpada się na pintę piwa, czyta gazetę albo gada z barmanem lub innymi gośćmi.